Dạy con quy tắc an toàn là một điều mà ba mẹ không thể không chú ý tới. Nhất là khi xã hội ngày càng phát triển thì những nguy hiểm khôn lường có từ khắp nơi, thậm chí từ những góc độ mà ta không thể nhìn hay nghĩ tới. Việc con học và tuân theo những quy tắc an toàn sẽ giúp con có thể phát triển một cách khỏe mạnh cả về sức khỏe sinh lý và tâm lý. Hôm nay ba mẹ hãy cùng SunUni Junior dạy con quy tắc an toàn trong vui chơi và cả trong cuộc sống nhé.
Trẻ ngày nay được tự do tham gia và lựa chọn các hoạt động nhiều hơn vì các bậc phụ huynh hiểu hơn về tầm quan trọng của việc chơi, tương tác với trẻ nhỏ. Tuy nhiên, để trẻ thỏa sức tự mình khám phá thế giới cũng song song với việc có những nguy cơ tiềm ẩn. Ba mẹ có thấy rằng, càng nói với trẻ việc không được làm gì, trẻ lại càng muốn làm điều đó hơn. Bởi trẻ trong giai đoạn thiếu nhi đang hình thành nhận thức và muốn trở nên độc lập trong mọi điều. Đó là cách mà não bộ của trẻ học để sáng tạo. Do đó, cách giáo dục trẻ ngày nay không hướng đến việc cấm đoán vì nó không còn hiệu quả, mà thay vào đó, bắt đầu tôn trọng và dạy trẻ các kỹ năng cần thiết để hiểu thế giới tốt hơn. Đây là những điều nên dạy trẻ khi trẻ dần tham gia vào các hoạt động ngoài xã hội.
KHI TRẺ ĐƯỢC NGƯỜI LẠ CHO QUÀ BÁNH MÀ BA MẸ KHÔNG Ở CẠNH
“Tránh xa người lạ” không còn là lời khuyên phù hợp với trẻ con ngày nay. Thay vào đó, ba mẹ nên có lòng tin vào trẻ và dạy trẻ rõ ràng khi nào cần tránh và khi nào thì không. Nếu muốn tránh người lạ thì nói như thế nào và tìm ai giúp đỡ.
- Nếu có bố mẹ bên cạnh hoặc đi cùng con, thì con có thể chào và cười vui vẻ lại với những ai chào con hay thể hiện thân thiện với con. Ba mẹ sẽ bảo vệ con nếu có bất kỳ điều gì không tốt xảy ra.
- Nếu không có bố mẹ bên cạnh, thì dù người đó có tỏ ra thân thiện hoặc cho con thứ con thích như bánh kẹo, đồ chơi… thì con nên hét lớn “không, con không quen cô/chú” và chạy đi chỗ khác tìm sự giúp đỡ.
- Tìm sự giúp đỡ từ ai? Ba mẹ nên dạy trẻ nhận diện ai là người đáng tin để tìm kiếm sự giúp đỡ. Dùng các hình ảnh và đọc sách cho trẻ để trẻ dễ hiểu và dễ nhận dạng. Đây có thể là những người con có thể tin tưởng và nhờ sự giúp đỡ. Ví dụ như những người mặc đồng phục: như chú cảnh sát, nhân viên ngân hàng, cô giáo mặc áo dài, nhân viên bán hàng tiện lợi… những người mà trẻ có thể dễ dàng nhận diện.
- Những cô chú người lớn có dẫn theo em bé hay trẻ con
- Con hãy kể cho người có thể giúp đỡ nghe về sự việc và nhờ họ điện cho ba mẹ. Ba mẹ nên ghi số điện thoại của mình ở giày hay cặp sách của trẻ và cho trẻ biết.
QUY TẮC AN TOÀN KHI BA MẸ ĐẾN ĐÓN MUỘN SAU TAN HỌC
Việc nói đơn thuần như “tan học con nên ở trong lớp hay trong sân trường” chờ ba mẹ thường ít hiệu quả với trẻ. Ba mẹ nên dạy con theo cách để con có thể quan sát và thực hành được. Ba mẹ hãy cố gắng trong vòng 2 tuần dành thời gian tới đón con sớm. Thay vì đón trẻ ngay lập tức và ra về, hãy dành thời gian đi dạo xung quanh và chơi với trẻ các trò chơi. Sau đó nói với trẻ là: khi chưa thấy mẹ, con chơi những thứ này chờ mẹ nhé. Cho trẻ biết nhìn phía nào có thể quan sát thấy ba mẹ tới. Vào những lần đón trẻ tiếp theo ba mẹ hãy xuất hiện ở đúng vị trí đã chỉ cho trẻ để trẻ thấy lời ba mẹ nói là chính xác. Chờ đến khi mọi người về hết và dẫn trẻ đến bác bảo vệ để trò chuyện thêm và sau đó nói với trẻ: nếu không còn ai như lúc này, thì con ở gần bác bảo vệ nhé.
Chúng ta thường dùng mệnh lệnh để cấm đoán hay bảo điều trẻ phải làm, mà không tin vào trẻ thì trẻ sẽ không làm theo. Ngược lại, khi ba mẹ tin vào trẻ, cho trẻ hướng dẫn để hiểu rõ và có cơ hội thực hành tốt thì đứa trẻ sẽ làm tốt hơn ba mẹ nghĩ. Đó là cách bảo vệ trẻ hữu hiệu nhất.
DẠY CON QUY TẮC AN TOÀN KHI ĐI CHƠI Ở CÔNG VIÊN
Khi đi chơi ở công viên hay khu vui chơi, lúc mới tới ba mẹ sẽ thấy trẻ sẽ quan sát và đi theo ba mẹ. Đó là sự tự trấn an bản thân có ba mẹ ở đó, trẻ an toàn và có thể vui chơi thoải mái. Tuy nhiên, sự tự trấn an này sẽ sớm biến mất sau đó, thậm chí trẻ sẽ tự đi chỗ này, tự đi chỗ kia vì trẻ bắt đầu hình thành suy nghĩ rằng “ba mẹ sẽ luôn bên con”. Thật ra đây lại là một vấn đề. Sự trấn an ban đầu có lợi thế là giúp trẻ tìm kiếm sự an toàn từ ba mẹ, nhưng bất lợi là làm trẻ không thoải mái khi chơi hay rụt rè khi chơi. Điều cần làm là: tạo sự trấn an có điều kiện để trẻ không bị mất sự tự trấn an, mà vẫn cảm thấy tự tin khi chơi. Để làm vậy, cách đơn giản là cho trẻ biết 2 điều trước khi chơi:
1. Mẹ ở đâu
2. Thời gian kết thúc và mẹ rời đi
Ví dụ: Bon, con chơi ở nhà bóng này 10 phút, mẹ sẽ ngồi bên cạnh hàng rào này. Con nhìn thấy không? Khi gần hết 10 phút mẹ để chuông con nghe. Nghe chuông con sẽ lại đây và đi chơi trò khác.
Nghe có vẻ “không thoải mái” hoặc “quá cứng nhắc”, nhưng đó là cái mà trẻ cần. Trẻ cần xác nhận từ ba mẹ rằng ba mẹ vẫn ở đó cho đến khi nào và sẽ rời đi khi nào. Khi làm vậy, trẻ cũng sẽ hiểu giá trị của thời gian và bớt đi sự ương bướng đòi chơi thêm.
Khi chơi ở công viên hay khu vui chơi, ba mẹ nên nói rõ nguyên tắc khi vào chơi trước khi cho trẻ chơi. Đó cũng là luật chơi trẻ cần biết. Luật chơi bao gồm:
- Chơi bao lâu
- Chơi mấy trò
- Khu vực nào không được chơi
- Khi nào biết là lúc kết thúc và đi về. Ví du: khi mẹ để chuông điện thoại.
- Thái độ đúng khi chơi: nếu mọi người xếp hàng thì con phải xếp hàng, ai đó đưa con thứ gì phải nhận bằng hai tay và cảm ơn,…
- Hậu quả của việc vi phạm
Thực ra không ai dạy trẻ những điều này trong quá trình trưởng thành. Chính những điều ba mẹ dạy trẻ về luật chơi đúng, thái độ đúng khi chơi lúc này sẽ giúp trẻ làm đúng với các hoạt động tập thể khi lớn hơn.
DẠY CON QUY TẮC AN TOÀN BẢO VỆ VÙNG RIÊNG TƯ
Chúng ta cần có một thái độ rõ ràng khi nói đến vùng riêng tư của một đứa trẻ và dạy trẻ rằng nó là bất khả xâm phạm bởi bất kỳ ai, trừ những trường hợp đặc biệt như bác sĩ cần khám sức khỏe của trẻ. Do đó, các trò đùa nghịch như “cho cô xem tí nào, gì mà bé xíu” hay một dạng đụng chạm vào các vùng như mông, ngực và bộ phận sinh dục dù cố ý hay vô ý là không được phép. Là ba mẹ, chúng ta cần khẳng định quan điểm này và bảo vệ trẻ.
Trẻ từ 2 tuổi có thể nhận biết các vùng riêng tư. Ba mẹ nên đọc sách và học cách dạy trẻ về điều này, có thể bằng hình ảnh hoặc tâm sự, đồng thời nên cho trẻ biết ai và khi nào có thể chạm. Ví dụ phần ngực, mông, vùng kín, bẹn là những phần riêng tư. Khi con bị bệnh, bác sĩ và các cô y tá có thể thăm khám cho con. Đó là cách giáo dục trẻ hiểu về sự riêng tư. Việc dạy này đơn giản dạy trẻ về ngôn ngữ, cách nói lên những phần “riêng tư” đó, để khi trẻ bị lạm dụng vào những phần đó, trẻ biết kể chính xác về vị trí đó.
Dạy trẻ 3 bước an toàn khi trẻ từ 2.5 tuổi là cần thiết để giảm các vấn đề xâm hại.
Bước 1: Sau khi đã giáo dục trẻ về phần riêng tư của cơ thể. Hãy dạy trẻ biết nói lớn như “không, con không thích bác chạm vào …, phần này của riêng con mà” khi ai đó (dù người lạ/quen) cố ý chạm vào những chỗ đó. Hãy dạy trẻ cách phản ứng “không”, nói lớn điều này khi ai đó làm chuyện không hay, dù đó là đang đùa giỡn. Về luật bảo vệ quyền trẻ con, việc đùa giỡn trên các phần riêng tư của trẻ là không được cho phép.
Việc nói lớn “không” cũng giúp cha mẹ/người lớn xung quanh có thể hiểu tình huống để bảo vệ bé ở bước 2.
Bước 2: Sau khi bé nói lớn “không” ở trên. Ba mẹ dạy trẻ cách bỏ chạy về phía một người lớn khác.
Bước 3: Dạy trẻ kể chính xác ai đó chạm vào vị trí nào. Việc dạy cách nói chính xác vùng riêng tư của trẻ sẽ giúp trẻ kể chính xác vấn đề.
THÁI ĐỘ CỦA BA MẸ KHI TRẺ CẢNH BÁO VỀ AN TOÀN CỦA BẢN THÂN CON: Không tỏ thái độ thái quá, bực tức, hãy luôn giữ bình tĩnh, lắng nghe hết câu chuyện. Hãy khuyên bé là: “Con làm đúng, thân thể là của con, những phần riêng tư của con không ai được chạm vào, lần sau con hãy làm như vậy nếu có ai đó chạm vào nhé!”
Ba mẹ đừng kể cho trẻ việc sẽ xử lý tình huống ra sao, đặc biệt đối với trẻ dưới 7 tuổi vì có thể làm con sợ. Ba mẹ sẽ tự xử lý tình huống đó, và cùng sự giúp đỡ của những người khác, của cộng động và chính quyền. Nhưng, đừng kể cách ba mẹ xử lý ra sao cho trẻ, chỉ cần cho con biết “việc con làm là đúng, cần phát huy”.
3 bước trên rất cần thiết cho các bạn nhỏ, đặc biệt dưới 7 tuổi vì lúc này việc dạy trẻ ý thức về những phần riêng tư của trẻ là rất thuận lợi. Hơn nữa, trẻ hiểu về riêng tư và không chạm sẽ giúp trẻ dễ hiểu hơn cách xử lý khi trẻ lớn hơn.
KẾT LUẬN
Để con có thể phát triển hạnh phúc và an toàn, ba mẹ không thể quá bao bọc hay cấm đoán con. Tuy nhiên, ba mẹ hoàn toàn có thể tạo cho con một môi trường phát triển lành mạnh đồng thời dạy con quy tắc an toàn để tự bảo vệ bản thân mình trước những tình huống xảy ra hàng ngày.
