Bộ não của trẻ không phải một mô hình não bộ thu nhỏ của người lớn mà là một thực thể độc lập hoàn toàn có khả năng kết nối với thế giới. Và thế giới của trẻ, cả duy vật và vật chất được định hình như thế nào phụ thuộc rất nhiều vào sự định hướng nuôi dạy sớm từ ba mẹ. Dựa trên nhiều năm nghiên cứu, Chuyên gia tâm lý Lisa Feldman Barrett của Đại học Harvard sẽ gợi ý 7 nguyên tắc giúp ba mẹ nuôi dạy con phát triển bộ não linh hoạt và bền bỉ.
Tiến sĩ Lisa Feldman Barrett là ai?
Tiến sĩ Lisa Feldman Barrett là một nhà thần kinh học, tâm lý học và là của cuốn “7 and a half lessons about the brain (Tạm dịch: 7 bài học rưỡi về não bộ)”. Bà là Giáo sư xuất sắc của Đại học Northeastern với các nhiệm vụ tại Trường Y Harvard, Bệnh viện Đa khoa Massachusetts và là Giám đốc Khoa học của trung tâm Luật, Trí não và Hành vi tại Đại học Harvard. Dựa trên nhiều năm nghiên cứu, bà đã gửi đến các bậc cha mẹ lời khuyên hãy làm 7 điều sau nếu ba mẹ muốn nuôi dạy con phát triển bộ não tốt nhất.
Bảy lời khuyên từ chuyên gia giúp ba mẹ nuôi dạy con phát triển bộ não linh hoạt và bền bỉ
1 – Nuôi dạy con như một “người làm vườn” thay vì như một “người thợ mộc”
Ba mẹ nào thì cũng đều mong muốn những điều tốt đẹp nhất cho con mình. Tuy nhiên những phương thức tiếp cận khác nhau sẽ mang lại những kết quả khác nhau.
Một “Người thợ mộc” sẽ chạm khắc gỗ thành hình dạng họ muốn trong khi đó, “người làm vườn” có vai trò giúp mọi thứ phát triển tự nhiên. Tương tự như vậy, ba mẹ hoặc có thể điêu khắc con thành một thứ cụ thể nào đó như con phải trở thành một bác sĩ hay nhạc sĩ,… hoặc có thể cung cấp một môi trường nuôi dạy khuyến khích sự phát triển lành mạnh của con trẻ theo bất kỳ hướng nào.
Phương pháp tiếp cận của “người làm vườn” là “ươm mầm”, tạo ra nhiều cơ hội để có thể quan sát để kịp thời điều chỉnh “đất” – các cơ hội khơi dậy sự quan tâm của con để tập trung vào điểm mạnh đó.
2 – Trò chuyện và đọc cho con nghe thật nhiều từ sớm
Nghiên cứu cho thấy, ngay cả khi trẻ mới vài tháng tuổi và chưa hiểu nghĩa của từ, não bộ của con vẫn tiếp nhận được chúng.
Điều này xây dựng nền tảng cực lớn cho giai đoạn học sau này. Vì vậy khi con có cơ hội được nghe càng nhiều từ sớm, hiệu quả sẽ càng lớn. Con sẽ có thêm vốn từ vựng và khả năng đọc hiểu tốt hơn chỉ từ việc đơn giản như việc ba mẹ dạy con những vốn từ cơ bản nhất như các biểu hiện trạng thái vui, buồn, ngạc nhiên,…
Hãy như một người hướng dẫn viên trong chặng đường nuôi dạy con giúp con trải nghiệm những bí ẩn của thế giới qua những chuyển động âm thanh của con người.
3 – Giải thích cặn kẽ giúp con hiểu vấn đề
Trong quá trình nuôi dạy con, sẽ đến một thời điểm khi con trẻ có nhiều thắc mắc, liên tục hỏi ba mẹ những câu hỏi “Tại sao”. Tuy nhiên, nếu bạn dành thời gian giải thích cặn kẽ cho con, con sẽ có cơ hội để hiểu được rõ lý do để cư xử theo một cách cụ thể. Đồng thời nuôi dưỡng khả năng đồng cảm và tự điều chỉnh hành động của mình hiệu quả hơn.
Đối mặt với câu hỏi này, ba mẹ nên tránh trả lời “Bởi vì ba mẹ (hay một người người có thẩm quyền nào đó) bảo vậy nên con phải nghe”. Lý do này có thể không hữu ích khi ba mẹ hoặc người có thẩm quyền không có mặt tại đó. Sẽ tốt hơn nếu con thật sự hiểu tại sao con không nên làm như vậy bởi hậu quả của hành động.
4 – Khen – trách dựa trên hành động cụ thể thay vì quy chụp cho tính cách
Khi con bất ngờ có một hành vi không tốt, ba mẹ không nên trách mắng hoặc quy chụp ngay cho tính cách con rằng “Con thật hư”.
Trong trường hợp cụ thể như khi co vung tay đánh em gái, hãy nói cụ thể hơn với con rằng “Việc con đánh em khiến em bị đau và làm em khóc. Điều này chỉ làm tổn thương em mà không thể giải quyết được sự việc. Con nên xin lỗi em”. Tương tự, khi con làm một việc tốt thì thay vì chỉ khen con thật ngoan, ba mẹ có thể tán dương hành động cụ thể của con là một hành động đáng khen như thế nào.
Việc quy chụp tính cách cũng làm trẻ bị vơi đi khả năng thấu cảm. Trẻ sẽ cảm thấy đó là điều không thay đổi được nên sẽ có tâm lý ỷ lại vào lý do đó. Vốn dĩ không có ai là hoàn toàn xấu, có thể một người sẽ cư xử khác hơn trong những trường hợp khác.
5 – Trở thành một tấm gương tốt trong quá trình nuôi dạy con
Ba mẹ có để ý rằng một số công việc mình làm hằng ngày, tưởng chừng như chỉ phù hợp với người lớn lại có thể áp dụng trong việc nuôi dạy con không?
Trẻ em tiếp nhận thông tin, học hỏi một cách tự nhiên qua việc quan sát, vui chơi và hơn hết là sao chép hành vi của người lớn. Vì vậy như khi ba mẹ làm việc nhà, có thể giao cho con một cây chổi hay một bình tưới cây nhỏ để trẻ bắt đầu bắt chước ba mẹ làm việc nhé! Tuy nhiên, vì con có thể chưa có khả năng phân biệt được cái nào con nên bắt chước và cái nào không nên trước mặt con, ba mẹ hãy cố gắng trở thành những hình mẫu tốt nhất.
6 – Để con tương tác một cách an toàn với nhiều người
Ngoài những thành viên trong gia đình mà con thường được gặp như ông bà, cô dì chú bác,… ba mẹ hãy cố gắng cho con tiếp xúc với nhiều người nhất có thể. Theo nghiên cứu, những em bé thường xuyên được tương tác với những người nói các ngôn ngữ khác nhau có thể giúp con học các ngôn ngữ khác dễ dàng hơn trong tương lai. Tương tự như khi con nhìn thấy nhiều khuôn mặt đa dạng, con sẽ có khả năng phân biệt và ghi nhớ nhiều khuôn mặt hơn trong cuộc sống sau này. Đây có thể là bước chống phân biệt chủng tộc đơn giản nhất mà ba mẹ có thể làm với tư cách là cha mẹ.
7 – Trao tặng con những lời tán dương khi con khám phá hoặc tìm tòi được điều gì mới mẻ
Trẻ em thích được tự mình thử mọi thứ như mặc quần áo hay lắp ráp các đồ chơi. Điều này giúp con phát triển cảm giác tự chủ, ngay cả khi những hành động của con trông giống như một hành vi sai trái. Ví dụ cụ thể, khi con đang ngồi chơi thì bất chợt ném đồ chơi ra phía khác, có khả năng con đang học được rằng hành động của con có tác động cụ thể đến thế giới xung quanh. Mặc dù biết được khi nào nên can thiệp và khi nào thì không là một công việc không hề dễ dàng nhưng nếu bạn luôn có mặt, hướng dẫn con và can thiệp vào mọi nhu cầu của con thì con có thể không học được cách tự mình làm mọi việc. Hãy để con được cảm thấy khó khăn khi chinh phục, thử nghiệm điều mới mẻ và chỉ đưa ra những hướng dẫn cần thiết khi con tìm đến để được trợ giúp.
Theo: cnbc.com
